دستورخط فارسی و فرهنگ املایی خط فارسی +دانلود

شیوۀ نگارش کلمات فارسی از گذشته تا امروز یکسان نبوده و این همواره سردرگمی فارسی‌نویسان را در پی داشته است. هم ازاین‌رو پیوسته لازم بوده که مبنایی برای ایجاد وحدت و پرهیز از تشتت فراهم آید. فرهنگستان زبان و ادب فارسی با نگارش دستورخط فارسی در سال ۱۳۷۸ مهم‌ترین گام در پرداختن به این مهم را برداشت. بااین‌همه، برخی چندگانگی‌ها به‌ویژه در فاصله‌گذاری کلمات، همچنان برجا ماند. به‌این‌ترتیب فرهنگستان در گام بعد کوشید برپایۀ قواعد مندرج در دستورخط فارسی، آن چندگانگی‌ها را به حداقل برساند. حاصل این تلاش کتابی بود با عنوان فرهنگ املایی خط فارسی که نخستین بار در ۱۳۸۵ به‌همت علی‌اشرف صادقی و زهرا زندی مقدم به چاپ رسید.
این کتاب باوجود کاستی‌ها و خطاهایی که دارد، همچنان معتبرترین مرجع در تعیین شیوۀ نگارش کلمات فارسی است. با گذر بیش از ده سال از نخستین چاپ فرهنگ املایی، سرانجام فرهنگستان زبان و ادب فارسی نسخۀ PDF آن را به‌همراه کتابچۀ دستورخط فارسی برای استفادۀ عموم فارسی‌نویسان در وبگاه خود قرار داد.

به‌روزرسانی مهم (۱)

در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲، ویراست تازه‌ای از کتاب دستورخط فارسی به چاپ رسید که متأسفانه فایل آن هنوز در دسترس نیست. درعوض، دوست دانشورم، سیدحمید حیدری ثانی، که در جلسات بازنگری دستورخط در فرهنگستان حاضر بوده، برخی اختلافات ویراست دوم با ویراست اول را این‌طور در کانال تلگرامی‌اش فهرست کرده است:

۱. اجزای تمام فعل‌ها و مصدرهای فعل‌های مرکب و گروهی را باید جدا بنویسیم: کمک کردن، به دست آوردن.
نکته: اجزای فعل‌ها و مصدرهای فعل‌های پیشوندی را بی‌فاصله می‌نویسیم: فروخوردن، فراگرفتن.
۲. اجزای اعداد حرفی واودار را باید جدا بنویسیم: بیست و دوم، سه‌هزار و شش‌صد.
نکته: بین اجزای مصدر و عدد، باید فاصلۀ جامد درج کنیم و نه فاصله. کد فاصلۀ جامد یا فاصلۀ نشکن این است: 00A0.
۳. «ابن» و «بن» را بین دو اسم خاص، باید جدا از قبل و بعد بنویسیم: محمد بن زکریای رازی. اگر ابتدای اسم بود نیم‌جدا می‌شود: ابن‌سینا.
۴. «به» را در قید و صفت و حرف اضافۀ مرکب باید نیم‌جدا بنویسیم: به‌سرعت، به‌خصوص، به‌طور.
«به» را در متمم و در گروه‌های حرف اضافه‌ای و در فعل‌های گروهی جدا می‌نویسیم: به برادرت گفتم، به شرح زیر، به کار بردم.
۵. «قابل» و «مورد» و «بدون» را باید همه‌جا جدا از بعد بنویسیم: قابل تأمل، مورد نظر، بدون دقت.
۶. قبلاً «منشأ» با افزوده شدن «ی» می‌شد «منشائی». الان باید بنویسیم «منشأی».
۷. «به همین …»ها را باید جدا بنویسیم: به همین صورت.
۸. حرف‌های اضافۀ مرکب را باید نیم‌جدا بنویسیم: ازجهت، ازطریق، به‌وسیلۀ، پیش‌از.
۹. حرف‌های ربط مرکب را باید نیم‌جدا بنویسیم: ازاینکه، درصورتی‌که، آن‌گاه‌که، بااین‌همه، به‌این‌ترتیب.

به‌روزرسانی مهم (۲)

در میانهٔ تیرماه ۱۴۰۲، فرهنگستان زبان و ادب فارسی فایل ویراست دوم را ازطریق وبگاه خود در دسترس عموم گذاشت. طبعاً ازاین‌پس لازم است آرایش صوری متن‌ها حتی‌الامکان مطابق با این ویراست باشد. 

آخرین ویرایش: ۳۰ تیر ۰۲.