اشاره: در نوشتۀ پیشین (خدایخوانی؛ درآمد) دربارۀ محتوای این یادداشتها توضیحی دادم. در این یادداشت، به مصداقی از گرتهبرداری در ترجمۀ دعاهای قرآنی میپردازم، با تکیه بر ترجمۀ فعل.
«رَبَّنا آتِنا فِی ٱلدُّنيا حَسَنَةً وَفِی ٱلآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنا عَذابَ ٱلنّار»
(بقره: ۲۰۱)
خدایا، هم در این دنیا به ما خوبی بده و هم در آخرت و از عذاب جهنم حفظمان کن.
(ترجمۀ علی ملکی)
از گذشتههای دور (دستکم از سدۀ پنجم قمری) مترجمان فعل امر «قِ» از ریشۀ «وقی» را در این آیه به «نگه دار» برگرداندهاند: «ما را از عذاب آتش (جهنم) نگه دار.» چنین جملهای برای فارسیزبانان، کمی غریب به نظر میرسد. درواقع کمتر شنیدهایم یا اصلاً نشنیدهایم که کسی بگوید: «فلانی مرا از فلان چیز نگه داشت.» شاید بتوان این ترجمه را بهلحاظ ویرایشی، تاحدی گرتهبردارانه دانست.
در مقابل، برخی مترجمان متوجه این نارسایی شده و کوشیدهاند بهنحوی از آن بپرهیزند. خرمدل با افزودن واژۀ «محفوظ» به ترکیب فعل، آن را «(محفوظ) نگه دار» ترجمه کرده است. صادقی تهرانی و فولادوند نیز در روشی مشابه، واژۀ «دور» را در ترجمهشان در کمانک آوردهاند. اما خرمشاهی ترجیح داده اینگونه بگوید: «در امان بدار.»
حاشیه: سعدی در باب دوم گلستان، با تشبیه همنشین بد به عذاب جهنم، چنین سروده:
زینهار از قرین بد زنهار
وَقِنا رَبَّنا عَذابَ ٱلنّار